1936 Olympische Spelen Berlijn

Alleen maar politiek

Kende elk van de tien voorgaande Olympische Spelen wel een of ander politiek aspect, de Spelen van Berlijn 1936 waren alléén maar politiek. Ze vormden voor het naziregime het ideale decor om de grootsheid van het land en hun leider aan de wereld te tonen. Het kon niet op. De stadions konden meer toeschouwers plaatsen dan ooit tevoren. De filmer Leni Riefenstahl kreeg een onbeperkt budget om de Spelen vast te leggen in een tweetal propagandafilms. In alles werd de superioriteit van het nationaalsocialisme onderstreept.
Bijna alles, want de zwarte atleet Jesse Owens gooide met zijn vier gouden medailles behoorlijk roet in het eten. Net als de Amerikaanse acht, die op de zesbaans roeibaan in Grünau voor de ogen van Hitler de Duitsers en de Italianen versloeg. De truc om de Amerikanen de meest nadelige baan te doen loten, had niet gewerkt. Toch haalden de Duitse roeiers meer medailles dan ooit tevoren: vijf keer goud van de zeven onderdelen, plus een keer zilver en een keer brons. De Engelsman Jack Beresford behaalde voor de vijfde Olympische spelen achtereen een medaille: deze keer goud in de dubbeltwee.

Gematigde verwachtingen

Nederland was vertegenwoordigd met een Willem III skiffeur, een ongestuurde twee van De Hoop, een gestuurde twee van Njord en een Nereus-vier die uitkwam in gestuurd en ongestuurd.
De verwachtingen waren vooraf niet erg hoog. De gedachte was een grote delegatie te sturen met het oog op het Europese kampioenschap van 1937 dat op de nieuwe Bosbaan geroeid zou worden.

De gematigde verwachtingen kwamen uit.

Skiff Hans ten Houten

Dit is een gloriejaar voor de pas 19-jarige skiffeur Hans ten Houten van Willem III: hij wint de Holland Beker en het nationale kampioenschap, en wordt samen met zijn coach Hendrik Adams afgevaardigd naar de Spelen in Berlijn. Meer dan een herinneringsmedaille zit er helaas niet in. Hij wordt uitgeschakeld na de vierde tijd in de serie en de vierde in de herkansing.

Twee-zonder Jens en Kramer

Willem Jens en Jan Kramer van De Hoop bereikten in de ongestuurde twee na een laatste plaats in de series en de tweede plaats in de herkansing.

Twee-met Hardeman, De Jonge, Van Walsem

De gestuurde twee van Njord met Karel Hardeman, zijn jeugdvriend Ernst de Jonge en stuurman Hans van Walsem bereikte eveneens de halve finale en uiteindelijk een achtste plaats. Naar verluidt heeft daarna een nacht met veel bier en Duitse dames het leed verzacht. Oud-Minerva-preases De Jonge was in de oorlog geheim agent voor de geallieerden. Dat deel van zijn leven speelt een rol in boek, film en musical Soldaat van Oranje. De Jonge en Van Walsem zijn in 1944 door de bezetter opgepakt en vermoord.

Mogelijk is dit de herkansingsrace van De Jonge, Hardeman en Van Walsem, waarin ze derde werden| Uit het privé fotoalbum van Ernst de Jonge

De Nereus-vier, met en zonder stuur

De nummers gestuurde en ongestuurde vier werden geroeid door Nereus, de sterkste Nederlandse roeiploeg van de vooroorlogse jaren.
Als vierzonder werden ze in de series uitgeschakeld.
Met stuurman Hallie realiseerde de vier de eerste tijd in de serie (6.59,0), maar met in de finale een tijd van 7.34,7 kwam de ploeg niet verder dan de vierde plaats.

‘The elimination races on the attractive Grünau Regatta Course were carried out in ideal weather. Holland wins first place before Brazil and Japan in the first heat of the coxswained “fours”.’ *| Uit The XIth Olypmic Games Official Report*

Het roeien in Leni Riefenstahl’s Olympia

Dit is een gecensureerde versie van de film. Nazi-tekens zijn eruit geknipt.

De roeibaan in Grünau

*Bron United States Holocaust Memorial Museum Collection*

Gedenkpenning

Gestuurde twee

*Hans van Walsem, Ernst de Jonge en Karel Hardeman, op de kant Jacob Dutry van Haeften | Uit het privé fotoalbum van Ernst de Jonge*

*Plaquette voor Ernst de Jonge bij de Leidse sociëteit Minerv*a

De vier van Nereus, met stuurman

*Van links naar rechts Bartlema, Schoorl, Hallie, De Wit en Regout | De Telegraaf, 31 juli 1936 | Bron delpher.nl*

De latere chirurg Hotse Bartlema roeide zes keer de Varsity en werd tweede op het Europees kampioenschap.
Zijn collega Mak Schoorl trok in zijn roeicarrière zesentwintig keer blik. Hij gooide de zilveren medaille na de Europese finale op de Bosbaan kwaad in het water: “Een tweede prijs is geen prijs.”
Maastrichtenaar Flip Regout was de derde roeier die chirurg werd.
De latere grootgrutter Simon de Wit completeerde als slagroeier het kwartet. De Wit was ook enthousiast zeezeiler. In 1950 was hij Chef d’Équipe van de Olympische zeilploeg en hij zou dat ook zijn in 1954, maar Nederland trok zich dat jaar terug wegens de Hongaarse crisis. In 1958 was hij Chef d’Équipe van de volledige Olympische ploeg.
Nereus-legende Gerard Hallie tenslotte was de stuurman. Hij won meer prijzen dan zijn illustere Nereus-voorganger Rudolf Meurer, bijgenaamd De Pruus, die in 1936 optrad als coach.