Cornish pilot gig

De moeder van de moderne wedstrijdboot

Ontworpen op snelheid

Een gig is in het algemeen een relatief smalle roei- en/of zeilboot die vooral gebouwd is op snelheid. Zo redde in 1666 een gig uit St. Mary – de hoofdplaats van de Isles of Scilly – de bemanning van een vergaan schip, de Royall Oacke.
Cornish pilot gigs zijn van oorsprong loods- en reddingsboten uit Cornwall, gebouwd op zeewaardigheid en snelheid omdat het loodswezen sterk concurrerend was.
Een gewone bemanning kon de zesriems boot een snelheid van ruim 12 km/uur geven.

Vier-, zes-, achtriems

Het zijn ranke zeewaardige overnaadse gestuurde boordboten van in de zesriems uitvoering ca. 355 kilo. Cornish pilot gigs worden van oudsher gemaakt van de Ulmus minor ‘Stricta’ = Cornish elm (Cornwallse iep). Dat hout is nu ongeveer op zodat iepenhout geïmporteerd wordt. De smalle en lichte planken maken de boot zeer flexibel en sterk.
Hij wordt geroeid met vier, zes of acht roeiers op vaste banken, doften, één roeier per doft. De slagroeier zit op stuurboord en roeit aan bakboord. De gig meet nu in de zesriems uitvoering 9,75 meter (32 voet) bij 1,47 meter (4 voet 10 inch). De riemen rusten tussen twee pennen waarvan er een makkelijk afbreekt om problemen bij misslagen te voorkomen.
In principe is zeilen ook mogelijk, maar alleen voor de wind.

Bouw

In 2015 maakte Newquay Rowing Club dit beeldverslag van de bouw van de Vigila door gig-bouwer Brian Nobbs.

Ceremonie

Smokkelaarsboot

Cornish pilot gigs waren zo snel dat smokkelaars ze graag gebruikten. De gig Bonnet schijnt zo’n 25 smokkeltrips naar het 400 km verre Roscoff in Bretagne gemaakt te hebben.

Om de smokkel te beperken was het tot 1829 verboden gigs met meer dan vier riemen te gebruiken.

Archetype

De Cornish pilot gig is te beschouwen als het archetype van onze huidige wedstrijdboten. De lijnen en verhoudingen waren maatgevend voor de ontwikkeling van de zessen en achten waarmee werd gevaren in de eerste wedstrijden in het begin van de negentiende eeuw, zoals Head of the River in Oxford in 1815 en de Boat Race in 1829.

Teloorgang

Tegen het eind van de negentiende eeuw kwam de motorboot op, en de Eerste Wereldoorlog gaf door het tekort aan mannen de genadeslag. De gigs werden steeds meer aan hun lot overgelaten. In de economische crisis in de jaren dertig raakten ook de wedstrijden in de vergetelheid. In 1938 ging er voor het laatst een loods per gig naar een zeeschip, vanuit St Agnes op de Isles of Scilly. Na de oorlog lagen alle gigs weg te rotten.

Een nieuw begin

Tot in de jaren vijftig. Drie gigs lagen in een loods in het havenstadje Newquay. Het waren de oudste gigs ter wereld, met de Newquay (1812), de Dove (ca. 1820) en de Treffry (1838).
Leden van de plaatselijke in 1922 opgerichte roeivereniging besloten ze op te knappen, daarbij geholpen door een gift van vijfhonderd kilo eikenhout van een rijke houthandelaar.

Treffry

Begin 1987, toen Ralph Bird al zes jaar het voortouw had genomen voor de herleving van het gig-racen, is besloten voor een eerlijke strijd voortaan alleen identieke gigs te bouwen.
Het ontwerp werd gebaseerd op de Treffry, die men als de snelste beschouwde. De gig meet sindsdien in de zesriems uitvoering 9,75 meter (32 voet) bij 1,47 meter (4 voet 10 inch).

Naar Nederland

In 1995 haalden in een gezamelijk project de KNZ&RV, TIOG en ROETS de eerste pilot gig naar Nederland. Omdat de Postbank sponsorde, werd de boot Blue Lion gedoopt. Gebouwd door Jim en Dave Currah .

Succes

Er zijn inmiddels vijfenzestig verenigingen in Cornwall en omgeving en zeven in Nederland. Wereldwijd zijn er ruim 200 gigs en hun aantal neemt toe.
Sinds 1989 wordt op St. Mary’s, een van de Isles of Scilly, jaarlijks de grote gig-wedstrijd gehouden, die geldt als het wereldkampioenschap.
In Nederland is één gig gebouwd, door Anton Mulder in Muiden voor de KNR&ZV.

Kunststof

Vanwege de kosten worden tegenwoordig ook polyester gigs gebouwd. In Nederland mogen die uitkomen in wedstrijden, in CPGA-wedstrijden zijn ze meestal niet toegestaan. Ook de kunststof gigs zijn aan strenge regels onderworpen om de eenheidsklasse te bewaken. Er zijn maar twee mallen waaruit ze gebouwd mogen worden. Eén daarvan is eigendom van de Nederlandse botenbouwer Ron Straver in Deventer.