Over de eerste verplaatsingen overzee is erg weinig bekend. Men vermoedt dat daarvoor huidenboten gebruikt zijn.

Naar de huidenboten

Moderne versie van de currach, de traditionele Ierse huidenboot

In de jaren twintig van de vorige eeuw ontdekte een Noorse vrouw langs een beekje enkele inscripties in de rotsen. Dat bleken er veel meer te zijn, verborgen onder een laag aarde. Het kleine gebied bij Leirfall bleek zo’n twaalfhonderd tekeningen te tellen, gemaakt tussen 1800 voor Christus en het jaar nul.

Naar de rotstekeningen

Rotstekeningen bij Leirfall, Noorwegen

De Hjortspring boot, net als de Ferriby boat een sewn plank boat, is de oudste plankenboot die in Scandinavië gevonden is.

Naar de Hjortspring boot

Hjortspring boot in het Deens Nationaal Museum in Kopenhagen

De kleine gouden Broighter boot is een object dat raadsels opwerpt. Het is een roei-zeilbootmodel, gedateerd op 100 vC, maar roeien was toen in noordwest-Europa nog onbekend. Het bootje werpt vragen op.

Naar de Broighter boot

Broighter boot, National Museum of Ireland, Dublin

Bij Woerden, De Meern en Zwammerdam zijn archeologisch belangrijke vondsten gedaan van schepen uit de Romeinse tijd.

Naar Romeinse vondsten in Nederland

Woerden 7, tentoongesteld in parkeergarage Castellum in Woerden

De overnaadse botenbouw is waarschijnlijk ergens in Denemarken uitgevonden. De Nydam roeiboot is de oudst bekende overnaadse boot.

Naar de oudste overnaadse boot

Nydam boot, Museum für Archäologie Schloss Gottorf

Dit is de Halsnøy boot, het is de oudste bekende kleine roeiboot. Hoewel hij nieuwer is dan de Nydam boot, is het nog wel een sewn plank boat.

Naar de oudste kleine roeiboot

Vooraan de replica (2006) van de Halsnøy boot
foto Kjell Magnus Økland

Toen de Romeinen zich terugtrokken van de Britse eilanden, werden ze opgevolgd door Angelen en Saxen. Die kwamen per boot.

Naar Brittannië

Hadrian’s Wall, Schotland, gebouwd in 122 nC om de Romeinen te beschermen tegen invallen vanuit het noorden van Schotland

In het jaar 624 stierf koning Raedwald van Oost-Anglia. Waarschijnlijk is hij het die in Sutton Hoo begraven is, in een schip, met een enorme goudschat.

Naar Sutton Hoo

Sutton Hoo bij de opgraving in 1939

Van 793 tot 1066 hebben de Vikingen vanuit Denemarken en Noorwegen huisgehouden langs de kusten van Europa. Dat was van grote invloed op de botenbouw.

Naar de Vikingen

De Vikingen plunderden op 8 juni 793 het klooster van Lindisfarne, voor de noordoostkust van Engeland.

In Oseberg en Gokstad in Zuid-Noorwegen zijn twee spectaculaire grafvondsten gedaan.

Naar Oseberg en Gokstad

Gokstadhaugen, de grafheuvel waarin de Gokstad boten gevonden zijn.

De Noorse Vikingen voeren naar Shetland, een eilandengroep op twee dagen varen westelijk van de Noorse kust. Eerst plunderden ze, later koloniseerden ze en vermengden ze zich met de Shetlanders. Ze brachten hun eigen boten mee, en eeuwen later exporteerden de Noren hun boten nog steeds daarheen.

Naar Shetland

Shetland was en is boomloos. Het hout kwam uit Noorwegen.

De Oselvar is een kleine, meestal vierriems roeiboot met een lichte constructie en een grote zeewaardigheid. Hij werd ook gezeild. Het ontwerp houdt al duizend jaar stand, er worden wedstrijden in gezeild.

Naar de Oselvar

Oselvarkenner Kjell Magnus Økland demonstreert een Oselvar

Bij de Deense plaats Skuldelev is een groot aantal Vikingschepen gevonden. Ze zijn daar rond het jaar 1070 uit defensieve overwegingen afgezonken om de vaarweg naar Roskilde, destijds de belangrijkste stad van de regio, grotendeels af te sluiten. In het Vikingeskibsmuseet in het Roskilde zijn vijf schepen te zien en is een levendige werf waar reconstructies gebouwd worden.

Naar de Skuldelev schepen

Vikingeskibsmuseet, Roskilde

De Deense Vikingen bezetten en koloniseerden, min of meer in overleg met de daar wonende Keltische stam van de Galliërs, Normandië. Van daaruit stak Willem de Veroveraar in 1066 met een vloot overnaadse schepen over naar Engeland en veroverde daar de boel.

Naar Willem de Veroveraar [nog niet]

Gedenkteken in de haven van Barfleur omdat Willem daar zijn schepen zou hebben gebouwd

Intussen gingen de Noren door met het bouwen van kleine boten. Iedere streek zijn eigen model, maar ze leken allemaal sterk op elkaar. Niet alleen de Oselvar heeft de tand des tijds doorstaan.

Naar Kleine Noorse roeiboten [nog niet]

Botenbouwer Ulf Mikalsen in een zelf gebouwde Nordlandsbåt, Kjerringøy

In 1514 voerde koning George II de eerste Act of Parliament for regulating watermen, wherrymen and bargemen. Die mannen hadden toen al een erg slechte naam.

Naar de Watermen

Voor Cornwall is de zee ondiep en vol rotsen. Er vergaan veel schepen. Ook smokkelden de Cornish graag. Ze hadden snelle zeewaardige roeiboten nodig. Dat werd de Cornish pilot gig.

Naar de Cornish pilot gig

De Newquay in de haven met die naam rond 1900

Vanaf 1800 verandert er van alles. Sociale, economische en technische ontwikkelingen zorgen ervoor dat mensen vrije tijd krijgen, dat er een rijke upper class ontstaat, dat er aan de boten gesleuteld wordt om ze sneller te maken, er komen steeds meer wedstrijden, massa’s toeschouwers komen eropaf. Roeien wordt een hippe vrijetijdsbesteding. Eerst vooral in Engeland, al snel ook in andere landen.

Naar roeien in Nederland [in opbouw]

The Building of Westminster Bridge van Samuel Scott, 1750